Su, tüm canlılar için vazgeçilemez temel bir kaynaktır. İnsanlar yaşayış yerlerini ve düzenlerini kısacası hayatlarını suyun varlığına göre belirlemişlerdir. Medeniyetlerin kurulması, gelişmesi ve yaşayabilmesi, insanların su kaynaklarına sağlıklı ve güvenilir bir şekilde erişebilmesi ile mümkündür.

Doğa yeniden su üretemez. Tüm su kaynakları aslında yağmur suyudur. Geri dönüşen su milyonlarca yıl önceki suyun aynısıdır. Dünyaya ulaşan yağmur suları, su ve besin temin ederek doğanın kendini yenilemesini, döngünün devam etmesi ve hayatın devamlılığını sağlar. Dünyadaki toplam su miktarı 1.400 milyon km3’tür. Bu suyun yüzde 97,5’i denizlerde ve okyanuslardaki tuzlu sulardan oluşur. Geriye kalan yüzde 2,5’lik pay, tatlı su kaynağı olup, çeşitli amaçlar için kullanılabilir. Ancak tatlı su miktarının yüzde 68,7’si kutuplardaki buzul kütlelerden, yüzde 30,9’u yeraltı sularından ve sadece binde 4’ü yerüstü suları ve atmosferik buharlardan oluşur. Dünyadaki kullanılabilen yerüstü su miktarı ise toplam potansiyelin sadece binde biridir.

Günümüzde iklim değişikliği, önlenemeyen hızlı nüfus artışı, bilinçsiz su tüketimi gibi birçok sebep kullanılabilen suyun azalmasına,  içme ve kullanma suyunu toplumun her kesimine ulaştırılmasında engeller oluşturmaktadır. Öncelikle nüfusun hızla artması, buna karşılık su kaynaklarının sabit kalması sebebiyle su ihtiyacı her geçen gün artmaktadır. 

Günümüzde dünya nüfusunun yaklaşık % 20'sine karşılık gelen 1,4 milyar insan yeterli içme suyundan mahrum olup, 2,3 milyar kişi sağlıklı suya hasrettir. Buna ek olarak, 2050 yılında su sıkıntısı çeken ülkelerin sayısı 54'e, bu şartlarda yaşamak zorunda kalan insanların sayısı 3,7 milyara yükselecektir. Bu durum 2050 de 9,4 milyar olması beklenen dünya nüfusunun % 40'ının su sıkıntısı çekeceği anlamına gelecektir.

Bugün dünya nüfusunun %54’ü kentlerde yaşamakta, 2050 yılında kentli nüfusun %66’a yükselmesi bekleniyor. Artan nüfusları ile birlikte büyüyen kentler yakın çevresindeki su varlıklarının ve suyu geliştiren (ormanlık alanlar, meralar vb.) ekosistemlerin üzerinde önemli bir baskı unsurudur. Bu da özellikle kurak dönemlerde kentlerin sağlıklı suya ulaşma imkânını tehlike altına atmakta, çok daha maliyetli, ekosistemlere zarar veren ve havzaların sürdürülebilirliğin tehlike altına atan farklı su havzalarından su transferini gündeme getirmektedir.

Su sıkıntısının önemli nedenlerinden biri yağmurun devamlı yağmaması ve belli bir dönemde yağan yağmurun hasat edilememesi sonucunda özellikle yaz aylarında kuraklık oluşmasıdır. Buna karşı alınacak en önemli önlemler; ağaçlandırma, yerleşme birimlerinde yeşil altyapı kurulması ve yağmur suyu hasadıdır. 

Suyun kullanım amacıyla toplanması çok eski zamanlara kadar dayanmaktadır. Eskiden beri insanoğlu temel ihtiyaçlarını karşılamak adına farklı türlerde yapılar tasarlayıp inşa etmişlerdir. Yapılan kazı çalışmalarında yağmur suyunun toplanması için inşa edilmiş yapıların milattan önceye dayandığı görülmektedir. Eski zamanlarda ana kaynak olarak kullanılan yağmur suyu günümüzde doğal su kaynaklarından su temini sağlayan sistemlerin açığa çıkmasıyla birlikte bu etkinliğini yitirmiştir. 

Önümüzdeki hafta, sizlere bina ve şehirlerde yağmur suyu hasadı nasıl yapılır, örnekler ile anlatıyor olacağım.

Hülya Uğuz Yedievli

Ekonomist, Sürdürülebilir Gayrimenkul Geliştirme Uzmanı

Kaynaklar

Silkin, H., 2014. İklim değişikliğine uyum özelinde bazı uygulamaların Türkiye açısından değerlendirilmesi, Orman ve Su işleri Bakanlığı Su yönetimi Genel Müdürlüğü

https://sutema.org/gelecegin-suyu/evsel-su-tuketimi.18.aspx

Yağmur Suyu Hasadı ve Gri Su Uygulamaları (termodinamik.info)

https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/390178

https://www.tiski.gov.tr/icerik/detay.aspx?Id=42

Hülya Uğuz Yedievli, Gayrimenkul Geliştirme ve Sürdürülebilirlik, "Gayrimenkul Geliştirme ve Sürdürülebilirlik, Enerji Etkin Binalar ve Sürdürülebilir Yerleşme Birimleri” Kitabı

SuKaynaklariYonetimi_ve_GuvenligiOzelIhtisasKomisyonuRaporu.pdf (sbb.gov.tr)yagmur_hasadi_kitabi.pdf (pad.org.tr)

Gleick P. H. (ed.), Water in Crisis: A Guide to the World’s Freshwater Resources, 1993. Oxford University Press, New York.

Ferguson,B.(1998).Introduction to stormwater.John Wiley&Sons,New York

Microsoft Word - SEM_19_S6_Ömer Kantaroğlu.doc (mmo.org.tr)